در این بخش قصد داریم تا مشخصات عمومی و مهم در شناسایی انواع دبی سنج ها ( فلومتر ها) را معرفی نماییم. قطعا شناخت مشخصات اعلام شده از سمت سازندگان دستگاه های اندازه گیری دبی ( فلومتر ها) قدرت انتخاب بهتر و مناسبتر را در اختیار کاربران قرار میدهد.

سیال کاری فلومتر ( Fluid ):

سیال کاری فلومتر می تواند فاز گاز، فاز مایع، هم فاز گاز و هم فاز مایع و سیالات دو فازی باشد.

بازه اندازه گیری فلومتر ( Measurement Range ):

محدوده ای از دبی که فلومتر قابلیت اندازه گیری آن را دارد. مقادیر بیش از این محدوده باعث اشباع و یا خروج دستگاه اندازه گیری از مشخصات اعلام شده توسط سازنده می شود و نیز در مقادیر پایین تر از دبی اعلام شده دقت اندازه گیری فلومتر بطور چشم گیری کاهش می یابد و یا غیر قابل اندازه گیری توسط دبی سنج می گردد.

دقت اندازه گیری فلومتر ( Accuracy ):

اختلاف مقادیر اندازه گیری شده با میزان واقعی[۱] دبی عبوری تعریف ساده ای از دقت اندازه گیری است. لازم به ذکر است مشخصه دیگری تحت عنوان Precision می باشد. فرق این مشخصه با دقت اندازه گیری در این می باشد که فاصله میان مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر واقعی دقت اندازه گیری است در حالی که اختلاف مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر قبلی در شرایط یکسان Precision  می باشد. بیان هردو عبارت برای فلومتر جهت تعیین میزان دقت اندازه گیری ضروری است و بسیاری از سازندگان پارامتر تکرار پذیری در اندازه گیری[۲] را بجای Precision اعلام می نمایند.

نمودار دقت اندازه گیری فلومتر

پاسخ زمانی فلومتر ( Response Time ):

مدت زمان صعود سیگنال خروجی از ۱۰ درصد مقدار نهایی تا ۹۰ درصد مقدار نهایی تعریف رایج برای پاسخ زمانی می باشد. محدوده اعلام پاسخ زمانی گاها توسط سازندگان از ۲۰ تا ۸۰ درصد مقدار نهایی و یا ۲ تا ۹۸ درصد مقدار نهایی نیز اعلام می گردد. این پارامتر نشان دهنده سرعت عکس العمل فلومتر در قبال عبور دبی ( جریان سیال ) است. و بدین معناست که در زمان طی سیگنال خروجی در بازه فوق مقادیر اندازه گیری شده فاقد دقت اعلام شده توسط سازنده می باشد.

نمودار پاسخ زمانی فلومتر

تفکیک پذیری سیگنال خروجی ( Out Put Resolution ):

تفکیک پذیری مشخصه ای از فلومتر می باشد که نشان میدهد حداقل فاصله میان دو مقدار اندازه گیری شده چه میزان است. به عنوان مثال برای قلومتری که قابلیت اندازه گیری دبی هایی تا بیشینه ۲۰ لیتر بر دقیقه را دارا می باشد  %۰٫۱ تفکیک پذیری خروجی فلومتر بدین معنی است که ۲۰ سانتی متر مکعب بر دقیقه حد اقل فاصله میان دو عدد معنی دار می باشد که توسط دستگاه اندازه گیری شده است.

تکرار پذیری اندازه گیری ( measurement repeatability ):

این پارامتر که بصورت درصدی از مقدار نهایی یا مقدار قرارئت شده بیان می گردد نشان دهنده این است که مقادیر اندازه گیری شده توسط فلومتر در شرایط تقریبا یکسان تا چه اندازه به هم نزدیک می باشند. به عنوان مثال در صورتی که تکرار پذیری دستگاه اندازه گیری دبی برای فلومتری با بیشینه اندازه گیری ۲۰۰۰ سانتی متر مکعب بر دقیقه ۰٫۵%  مقدار نهایی باشد این بدین معناست که زمانی که فلومتر در حالت اندازه گیری دبی ۲۰۰ سانتی متر مکعب بر دقیقه است در صورت عبور مجدد این میزان دبی در شرایط مشابه ممکن است مقدار اندازه گیری شده بعدی ۲۰۵ یا ۱۹۵ سانتی متر مکعب بر دقیقه باشند.

دمای کاری فلومتر ( Operating Temperature / Ambient Temperature ) :

این مشخصه محدوده ای از تغییرات دمایی را اعلام می نماید که فلومتر در این بازه رفتاری منطبق با مشخصات اعلام شده از سمت سازنده خواهد داشت. گاهی سازندگان فلومترها در کنار این مشخصه منحنی هایی را نیز ارائه می نمایند که بیانگر میزان اثرات افزایش و یا کاهش دما در پارامترهای دبی سنج نسبت به شرایط کالیبراسیون دستگاه را نشان میدهد. این منحنی ها به کاربر این امکان را میدهد تا بداند در دماهای گوناگون در بازه دمایی اعلام شده چه تغییراتی در مشخصات دستگاه بویژه دقت اندازه گیری رخ میدهد.

ذکر این نکته ضروری می باشد که دمای محیط غیر از دمای سیال می باشد و در بسیاری موارد هر دو این دو مشخصه تحت عنوان  دمای کاری اعلام می گردند. توجه به این اختلاف در معنی برای این دو مشخصه در تامین تجهیز مناسب بسیار حائز اهمیت می باشد.

فشار کاری فلومتر ( Operating Pressure / Ambient Pressure  ):

مشخصه فشار بویژه در دستگاه های اندازه گیری سیالات فاز گاز بسیار بسیار مهم است چرا که تابعیت چگالی گاز از فشار بسیار زیاد می باشد. فشار کاری که توسط سازنده فلومتر اعلام می گردد معمولا بازه ای از فشار است که عملکرد فلومتر منطبق با جداول و نمودارهای ارائه شده توسط سازنده می باشد. در ارتباط با مشخصه فشار پارامتر فشار ایمن (Proof Pressure  ) می باشد. این مشخصه در ارتباط با اتصالات و بدنه دستگاه است و بیانگر فشاری است که تحت آن فشار بدنه دستگاه دچار خستگی نشده منفجر نشده و یا دچار نشتی نمی گردد.

همچنین دو پارامتر فشار پشتی ( Back Pressure ) و فشار تفاضلی (Differential Pressure ) نیز از دیگر پارامترهای دستگاه های اندازه گیری هستند. مشخصه فشار پشتی بیانگر حداکثر فشاری است که در ورودی دستگاه قابل اعمال می باشد که دستگاه از مشخصات اعلام شده توسط سازنده خارج نمی گردد و نیز فشار تفضلی بیشنه اختلاف فشار میان ورودی و خروجی است برای عملکرد درست دستگاه اندازه گیری

1. True Value or Reference Value
2. Measurement Repeatability

مراجع:

http://en.wikipedia.org/wiki/Accuracy_and_precision

http://www.signatrol.com/images/response.jpg

http://www.engnetglobal.com/tips/glossary.aspx?word=PROOF+PRESSURE